Wat is de paradox van Giffen?

Wat is de paradox van Giffen?

De paradox van Giffen is een zeldzaam economisch fenomeen dat zich manifesteert als een stijging van de prijs van goedkope goederen, wat de vraag naar die goederen verder verhoogt. Om deze reden wordt het als een anomalie beschouwd, aangezien in theorie de vraag in een dergelijke situatie zou moeten afnemen en het aanbod zou moeten toenemen. Het optreden van dit fenomeen wijst op de verslechterende staat van de economie van een land.

Dit is het geval bij basisgoederen die noodzakelijk zijn voor overleving (ook wel Giffen-goederen genoemd) – zoals brood. Vooral de armere leden van de samenleving kunnen het zich niet veroorloven om ze op te geven of goedkopere vervangingen te vinden, omdat die vaak niet bestaan.

Giffen-goederen

Giffen-goederen moeten aan verschillende criteria voldoen. Deze zijn:

• Het bedrag dat aan de aankoop van dit goed wordt besteed, moet meer dan de helft van de uitgaven van het huishoudbudget zijn,
• Er zijn geen vervangingen of ze zijn veel duurder dan het basisgoed (zelfs na een algemene prijsstijging),
• Ze zijn meestal van lagere kwaliteit dan andere producten.

Giffen-goederen kunnen bijvoorbeeld aardappelen, brood en rijst zijn.

Vraag en aanbod in de paradox van Giffen

De paradox van Giffen is gerelateerd aan het inkomenseffect. Het illustreert hoe veranderingen in de prijzen van producten de vraag naar die producten beïnvloeden. Hogere prijzen voor basisgoederen verminderen de koopkracht van de consumenten, waardoor ze hun uitgaven moeten beperken tot basisgoederen.

Hoewel het inkomenseffect duidelijker is, is het substitutie-effect zwakker. Vanwege de schaarste of het gebrek aan vervangingen voor het Giffen-goed is de vraag ernaar zelfs nog groter.

De paradox van Giffen – voorbeelden

Hieronder staan enkele voorbeelden uit de geschiedenis waarin verschillende landen te maken hadden met de effecten van de paradox van Giffen.

• Hongersnood in Ierland

De paradox van Giffen werd voor het eerst waargenomen en beschreven in de 19e eeuw tijdens de Ierse hongersnood. De oorzaak was de verschijning van protozoa, wat leidde tot enorme verliezen in de landbouw en de dood van veel mensen door infectie of gebrek aan voedsel. Dit was de eerste keer dat een trend die de eerdere economische wetten tartte, werd opgemerkt. Een van de gevolgen van dit evenement was een scherpe stijging van de prijs van brood, maar dit verminderde de uitgaven voor dit specifieke goed niet. Mensen gaven andere voedingsmiddelen op om dure meelproducten te kunnen betalen.

• Stijgende rijstprijzen in Bangladesh

Een economische analyse die in 2008 in Bangladesh werd uitgevoerd, toonde aan dat de uitgaven van nog eens 8,5% van de gezinnen onder de armoedegrens vielen. Dit had uiteraard invloed op het consumptiegedrag van de bevolking. De stijgende inflatie in die tijd, als gevolg van de uitbraak van de wereldwijde financiële crisis, wordt als de belangrijkste reden voor deze situatie gezien. Het onderzoek toonde aan dat ondanks de aanzienlijke prijsstijging een hogere rijstconsumptie werd waargenomen onder de armste huishoudens. Dit wijst op het optreden van de betreffende paradox van Giffen.

• Tabaksproducten

Het kan worden aangenomen dat de paradox van Giffen zich voordoet in het geval van tabaksproducten. Ondanks een aanzienlijke prijsstijging zullen rokers waarschijnlijk niet stoppen met het kopen van sigaretten vanwege een gebrek aan andere alternatieven. Het opgeven van sigaretten houdt een strijd in met verslaving – fysieke en psychologische afhankelijkheid van nicotine, wat tijd en moeite kost.

Giffen-goederen vs. Veblen-goederen

Het is ook de moeite waard om het Veblen-effect te noemen als het tegenovergestelde van de paradox van Giffen. Zoals we eerder uitlegden, zijn Giffen-goederen goedkope assortimenten die noodzakelijk zijn voor het dagelijks leven van mensen. Veblen-goederen daarentegen zijn exclusieve artikelen, zoals sieraden, parfum, wijn en auto’s. De vraag naar deze goederen neemt geleidelijk toe naarmate de prijzen stijgen, meestal onder rijkere mensen. Dit gebeurt wanneer mensen hun sociale positie en goede financiële situatie willen markeren.

Samenvatting

Tot op heden zijn er maar weinig voorbeelden uit de echte wereld van Giffen-goederen geweest. Natuurlijk sluit dit hun bestaan of het risico van hun verschijning in de toekomst niet uit. Het vereist een dynamische verandering in een aantal marktfactoren, zoals vraag, aanbod, inflatie, minimumlonen of de beschikbaarheid van vervangingen. Bovendien wijst dit fenomeen op het probleem van groeiende sociale ongelijkheid, die vooral de extreem arme huishoudens treft. Beter afgezette gezinnen zullen minder snel de negatieve gevolgen van de paradox van Giffen ervaren.

Als je onze inhoud leuk vindt, sluit je dan aan bij onze drukke bijengemeenschap op Facebook, Twitter, LinkedIn, Instagram, YouTube, Pinterest, TikTok.